TÜRKAK, Sera Gazı Emisyonu Doğrulaması yapan kuruluşların akreditasyon faaliyetlerini yürütmektedir. Bu alanda akredite olmak isteyen Doğrulayıcı Kuruluşların; TS EN ISO/IEC 17029 (ICAO CORSIA için TS EN ISO 14065) ve ilgili diğer standart ve normatif dokümanların şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir.
Doğrulayıcı Kuruluşlar TS EN ISO/IEC 17029 (ICAO CORSIA için TS EN ISO 14065) standardına ilave olarak başvurdukları kapsama yönelik zorunlu TÜRKAK dokümanları, ulusal ve uluslararası düzenleyici dokümanların gereklerini yerine getirmek zorundadır.
Zorunlu Dokümanlar
· TS EN ISO/IEC 17029
· TS EN ISO 14065
· TS EN ISO 14064-3
· TS ISO 14066
· Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı)
· Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında Tebliğ (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı)
· Sera Gazı Emisyon Raporlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların Akreditasyonu Hakkında Tebliğ (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı)
· Uluslararası Standartlar ve Önerilen Uygulamalar, Çevre Koruma - Uluslararası Havacılık için Karbon Dengeleme ve Azaltma Şeması (CORSIA) (Ek 16, Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi Cilt IV) (SARPS)
· ETM (Doc 9501) Volume IV
· Uluslararası Havacılığa Yönelik Karbon Denkleştirme ve Azaltma Şeması Uygulama Talimatı (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü)
· Havacılık Faaliyetlerinden Kaynaklanan Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHY-16.4))
Kılavuz Dokümanlar / İlgili Diğer Dokümanlar
· TÜRKAK P701
· TÜRKAK P705
· TÜRKAK P706
· TÜRKAK P507
· TÜRKAK R10.01
· TÜRKAK R10.02
· TÜRKAK R10.06
· TÜRKAK R10.09
· TÜRKAK R10.10
· TÜRKAK R10.14
· TÜRKAK R40.10
· TÜRKAK R40.11
· EA-6/03
· IAF MD 6
· EA-1/22
· İlgili diğer TÜRKAK, EA ve IAF dokümanları
· İlgili Avrupa Komisyonu Rehberleri
· Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Sera Gazı Doğrulama faaliyetleriyle ilgili yayınlamış olduğu diğer zorunlu dokümanlar
· Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün konuyla ilgili yayınlamış olduğu diğer zorunlu dokümanlar
Başvuru Dokümanları
· TÜRKAK F701-096 - Doğrulayıcı Kuruluşlar İçin Başvuru Formu (Başvuruda istenen belgeler, başvuru formunda belirtilmektedir.)
· TÜRKAK F701-097 - Doğrulayıcı Kuruluşlar İçin Kontrol Formu
· TÜRKAK F701-039 - Akreditasyon Sözleşmesi (2 nüsha)
· TÜRKAK F701-071 - Akreditasyon Hizmetleri, Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu Yetkili Bildirim Formu
Ulusal akreditasyon sistemine baktığımızda önemli hizmet alanlarından birinin laboratuvar sektörü olduğunu görmekteyiz. Bu sektörde; deney, analiz ve kalibrasyon laboratuvarları yer almaktadır. Bu laboratuvarlarda yapılan çalışmaların doğruluğunu sağlayıcı bir ölçme altyapısı, ölçüm güvenilirliği, laboratuvarca yerine getirilen ölçümlerin izlenebilirliği ve ölçüm çalışmalarının homojenliğinin sağlanması gerekmektedir. Bu amaçla faaliyetlerini yürüten kalibrasyon laboratuvarlarının akreditasyonu için TÜRKAK tarafından kullanılan temel doküman, TS EN ISO/IEC 17025 numaralı uluslararası standarttır.
Ülkemizde, laboratuvarların akreditasyonu gönüllülük esasına dayanmakta olup, bir Kalibrasyon laboratuvarı TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygunluğu sağlamakla akreditasyona hazır hale gelmektedir. Ancak, bu standarda ilave olarak laboratuvarların çalışma sahasıyla ilgili ek kriterleri içeren dokümanların da kullanılması söz konusudur. TS EN ISO/IEC 17025 Standardı genel esasları, genel yaklaşımları, politikaları ve teknik yeterlilik bakımından alınması gereken tedbirleri ortaya koymaktadır. Spesifik uygulamalar için, ek kriterler Avrupa Akreditasyon Birliği (EA) tarafından, laboratuvarların çalışma alanlarına göre ayrı ayrı hazırlanmıştır.
EA’nın oluşturduğu standart ve ek kriterleri ihtiva eden dokümanların, laboratuvarların bünyelerine hangi şekilde uygulanacağı hususunda da EA tarafından rehber dokümanlar hazırlanmış ve tarafların kullanımına sunulmuştur. Laboratuvar akreditasyonu ile ilgilenen tarafların akreditasyona hazırlık sürecinde bunlardan istifade etmesi mutlak surette tavsiye edilmektedir.
Ulusal ve uluslararası akreditasyon sisteminde tıbbi analiz laboratuvarları önemli hizmet alanlarından biridir. Tıbbi analiz sonuçlarının güvenilirliğinin sağlanması, verilerin doğru, kanıtlanabilir ve yeniden üretilebilir hale getirilmesi amacıyla tıbbi laboratuvarların akreditasyonunda TS EN ISO 15189 - "Tıbbi Laboratuvarlar - Kalite ve Yeterlilik için Özel Şartlar” standardı esas alınmaktadır.
TS EN ISO 15189 standardı kapsamında; hastalığın tanısı, yönetimi, önlenmesi ve tedavisine yönelik bilgi sağlama veya bir insanın sağlık durumunu değerlendirme amacı için; insan vücudundan alınan materyallere ilişkin biyolojik, mikrobiyolojik, immünolojik, kimyasal, immünohematolojik, hematolojik, biyofiziksel, sitolojik, patolojik, genetik veya diğer analizleri yapabilen ayrıca sonuçların yorumlanması ile uygun ileri araştırmalara yönelik tavsiye dahil, bütün laboratuvar araştırmalarını kapsayan konsültasyon hizmeti sağlayabilen laboratuvarlar tıbbi laboratuvar olarak kabul edilmektedir.
TS EN ISO 15189 Standardı genel esasları, genel yaklaşımları, politikaları ve teknik yeterlilik bakımından alınması gerekli tedbirleri ortaya koymaktadır. Akredite olmak isteyen laboratuvarlar bu standardın şartlarını yerine getirecek şekilde kurulan ve işletilen bir kalite sistemine sahip olmalıdır. Bununla birlikte standarda ilave olarak laboratuvarların çalışma sahasıyla ilgili ek kriterleri içeren yasal mevzuatın, zorunlu dokümanların, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği (ILAC)’nin, Avrupa Akreditasyon Birliği (EA)’nın ve TÜRKAK’ın hazırlamış olduğu ilgili dokümanların da şartlarını yerine getirmelidir.
TÜRKAK muayene kuruluşlarının akreditasyonu denetimlerinde tüm dünya üzerinde muayene kuruluşlarının akreditasyonunda kullanılan” TS EN ISO/IEC 17020:2012 Uygunluk değerlendirmesi - Çeşitli tiplerdeki muayene kuruluşlarının işletimi için şartlar” standardını temel alır. TÜRKAK’ın üyesi olduğu ILAC ve EA tarafından hazırlanmış zorunlu ve rehber dokümanlarda belirtilen açıklayıcı ve ek kriterler de TÜRKAK tarafından takip edilir ve gerektiğinde denetimlerde kullanılır.
Muayene alanında akreditasyon başvuruları TÜRKAK web sitesinde, Dokümanlar bölümünde yayınlanan “F701-007 Muayene Kuruluşları için Başvuru Formu”nun ve eklerinin doldurulup TÜRKAK’a gönderilmesi ile yapılır. Akreditasyon başvurusunun kabul edilebilmesi için; uygunluk değerlendirme kuruluşunun (UDK) yükümlülükleri ve akreditasyon şartlarına uyacağına ilişkin taahhüdü de içeren başvuru formunun tam olarak doldurulmuş ve başvuran UDK üst yönetimi veya üst yönetimin yetkilendirdiği kişi/kişiler tarafından imzalanmış olması gerekmektedir. Ayrıca başvuran UDK’nın; adı, tanımı, adresi, yasal statüsü, kuruluş yapısı, insan ve teknik kaynakları, faaliyetleri eğer varsa bağlı olduğu kuruluşla olan ilişkisi, adresleri ve akredite olmak istediği kapsam veya kapsamları açık bir şekilde tanımlayan dokümanları da talep edilir.
Başvurunun uygun olarak değerlendirilip kaydedildikten sonra muayene kuruluşunun e-TÜRKAK Kurumsal Hizmet Portalına yükleyeceği dokümanların listesine “Muayene Kuruluşları İçin Başvuruda İstenen Belgeler Formu”ndan ulaşılabilir.
Laboratuvarlar arası karşılaştırmalar yoluyla önceden belirlenmiş kriterlere göre katılımcı performansının değerlendirilmesi yeterlilik testi olarak isimlendirilmektedir. Yeterlilik testleri teknik yeterliliği göstermenin bir yoludur.
Ülkemizde; yeterlilik testi sağlayıcılarının akreditasyonu gönüllülük esasına dayanmakta olup akreditasyon faaliyetleri Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından yürütülmektedir. Laboratuvarın performansının ölçülmesi ve izlenmesi için yeterlilik testi amacıyla laboratuvarlar arası karşılaştırmalar düzenleyen yeterlilik testi sağlayıcılarının akreditasyonunda TS EN ISO/IEC 17043 “Yeterlilik Deneyi İçin Genel Şartlar” standardı esas alınmaktadır.
TS EN ISO/IEC 17043 Standardı genel esasları, genel yaklaşımları, politikaları ve teknik yeterlilik bakımından alınması gerekli tedbirleri ortaya koymaktadır. Akredite olmak isteyen yeterlilik testi sağlayıcıları bu standardın şartlarını yerine getirecek şekilde kurulan ve işletilen bir kalite sistemine sahip olmalıdır. Bununla birlikte standarda ilave olarak yeterlilik testi sağlayıcısının çalışma sahasıyla ilgili ek kriterleri içeren yasal mevzuatın, zorunlu dokümanların, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği (ILAC)’nin, Avrupa Akreditasyon Birliği (EA)’nın ve TÜRKAK’ın hazırlamış olduğu ilgili dokümanların da şartlarını yerine getirmelidir.
Ürün belgelendirme bir ürünün belirtilen standartlara ve diğer hüküm ifade eden dokümanlara uygun olduğu güvencesinin bir üçüncü tarafça sağlanmasının bir yoludur. Ürün belgelendirme kuruluşu akreditasyonu, kuruluşun TS EN ISO/IEC 17065 standardı, IAF zorunlu dokümanları ve uygulanabilir rehber dokümanların şartlarına uygun bir sisteme sahip olup olmadığına karar vermektir.
Akredie olmak isteyen Ürün Belgelendirme Kuruluşları TS EN ISO/IEC 17065 standardında belirtilen şartları yerine getirmelidirler. Ürün Belgelendirmesi yapan bir kuruluş akredite olabilmesi için gerçekleştirdiği faaliyetlerinden; deney için, ISO/IEC 17025’in, muayene için ISO/IEC 17020’nin ve yönetim sistemi tetkiki için ISO/IEC 17021’in uygulanabilir şartlarını karşılamalıdır.
Ürün Belgelendirme alanında akreditasyon başvuruları TÜRKAK web sitesinde, Dokümanlar bölümünde yayınlanan “F701-006 Ürün Belgelendirme Kuruluşları için Başvuru Formu”nun ve eklerinin doldurulup TÜRKAK’a gönderilmesi ile yapılır.
Akreditasyon başvurusunun kabul edilebilmesi için; uygunluk değerlendirme kuruluşunun (UDK) yükümlülükleri ve akreditasyon şartlarına uyacağına ilişkin taahhüdü de içeren başvuru formunun tam olarak doldurulmuş ve başvuran UDK üst yönetimi veya üst yönetimin yetkilendirdiği kişi/kişiler tarafından imzalanmış olması gerekmektedir.
Ayrıca başvuran UDK’nın; adı, tanımı, adresi, yasal statüsü, kuruluş yapısı, insan ve teknik kaynakları, faaliyetleri eğer varsa bağlı olduğu kuruluşla olan ilişkisi, adresleri ve akredite olmak istediği kapsam veya kapsamları açık bir şekilde tanımlayan dokümanları da talep edilir.
Başvurunun uygun olarak değerlendirilip kaydedildikten sonra muayene kuruluşunun e-TÜRKAK Kurumsal Hizmet Portalına yükleyeceği dokümanların listesine “Ürün Belgelendirme Kuruluşları İçin Başvuruda İstenen Belgeler” formundan ulaşılabilir.
Başkanlığımız, yurtiçi ve yurt dışında faaliyet gösteren personel belgelendirme kuruluşlarını akredite etmek üzere başvuruları kabul etmektedir. Genellikle uygunluk değerlendirmesi yapan personeli belgelendiren bu kuruluşların, belirlenmiş ulusal ve uluslararası standartlara uygun faaliyetlerde bulunmalarını temin etmek ve bu suretle akredite kuruluşların ilgili alanlarda kabul görmesini sağlamak Başkanlığın temel amacıdır.
Personel belgelendirmesi yapan kuruluşların akredite edilmesiyle bu kuruluşların düzenlediği personel yeterlilik belgesi sahibi kişilerin ulusal ve uluslararası düzeyde tanınması sağlanacaktır. Belgelendirme Akreditasyon Başkanlığının Personel Belgelendirmesine İlişkin temel görevleri;
· Her türlü Personel Belgelendirme kuruluşlarının akreditasyonu için teknik ve bilirkişi komiteleri oluşturmak,
· Akreditasyon başvurularının kabulü, gerekli incelemelerin yapılması ve sonuçlandırılması için her türlü teknik ve idari çalışmayı yapmak veya yaptırmak,
· Akredite edilen kuruluşları izlemek ve kontrol etmek,
· Gerektiğinde akreditasyonun geçici veya devamlı olarak iptali için Akreditasyon Karar Kuruluna teklifte bulunmak,
· Gerek Avrupa Akreditasyon Konseyi (EA) gerekse diğer uluslararası organizasyonların öngördükleri yenilik ve gelişmeleri yakından takip ederek ve karar mekanizmalarına olduğunca iştirak ederek ulusal düzeydeki personel belgelendirmesinin gelişimini sağlamaktır.
Akredite olmak isteyen Personel Belgelendirme Kuruluşları ISO / IEC 17024:2012 no’lu standart ve aşağıda verilen EA, IAF ve TÜRKAK düzenleyici dokümanlarının gereklerini yerine getirmek zorundadır.
· ISO/IEC 17024
· EA-1/22
· EA-2/17 (Onaylanmış Kuruluşlar için)
· IAF MD 4
· IAF MD 7
· TÜRKAK P701
· TÜRKAK P705
· TÜRKAK P706
· TÜRKAK P507
· TÜRKAK R10.01
· TÜRKAK R10.02
· TÜRKAK R10.06
· TÜRKAK R10.09
· TÜRKAK R10.10
· TÜRKAK R10.13
· TÜRKAK R10.14
· TÜRKAK R30.01
· TÜRKAK R30.03
· TÜRKAK F701-003 - Personel Belgelendirme Kuruluşu İçin Başvuru Formu
· TÜRKAK F701-009 - Akreditasyon Başvurusu Sırasında İstenilen Belgeler (Personel Belgelendirme Kuruluşları İçin)
· TÜRKAK F701-028 - Personel Belgelendirme Kuruluşları İçin Kontrol Formu
· TÜRKAK F701-039 - Akreditasyon Sözleşmesi (2 Nüsha)
· TÜRKAK F701-071 - Akreditasyon Hizmetleri, Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu Yetkili Bildirim Formu
TÜRKAK, Yönetim Sistemleri Belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyon faaliyetlerini yürütmektedir. Bu alanda akredite olmak isteyen Belgelendirme Kuruluşlarının: ISO/IEC 17021-1 ve ilgili diğer standart ve normatif dokümanların şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. TÜRKAK Yönetim Sistemi Belgelendirme Kuruluşları için aşağıdaki alanlarda akreditasyon hizmeti vermektedir;
· ISO 9001
ISO 9001 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 ve ISO/IEC 17021-3 standartları, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO 14001
ISO 14001 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 ve ISO/IEC 17021-2 standartları, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO 22000
ISO 22000 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 standardı ve ISO/TS 22003 teknik spesifikasyonu, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO 27001
ISO 27001 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 ve ISO/IEC 27006 standartları, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO 13485
ISO 13485 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 standardı, IAF MD 9 ve diğer IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· FSSC 22000
FSSC 22000 belgelendirme programına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 standardı, ISO/TS 22003 teknik spesifikasyonu ve FSSC 22000 program dokümanları ile IAF zorunlu dokümanları, ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO 45001
ISO 45001 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 standardı, ISO/IEC TS 17021-10 teknik spesifikasyonu, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO 50001
ISO 50001 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 ve ISO 50003 standartları, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO/IEC 20000-1
ISO 20000-1 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 ve ISO/IEC 20000-6 standartları, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO/IEC 27701
ISO 27701 standardına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde, ISO/IEC 17021-1 ve ISO/IEC 27006 standartları, IAF zorunlu dokümanları ve ilgili EA ve TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· EN/AS 9100 Serisi
EN/AS 9100, 9110 ve 9120 standartlarına göre belgelendirme faaliyeti yürüten Belgelendirme Kuruluşları akredite olmak istemeleri halinde ISO/IEC 17021-1, EN/AS 9104-1, EN/AS 9104-3 ve IAQG ICOP HUS YS belgelendirme programında tanımlı normatif şartları ve ilgili IAF zorunlu dokümanları ile birlikte ilgili TÜRKAK dokümanlarında verilen şartları yerine getirmek zorundadır.
· ISO/IEC 17021-1
· ISO/IEC 17021-2
· ISO/IEC 17021-3
· ISO/IEC TS 17021-10
· ISO/TS 22003
· ISO/IEC 27006
· ISO 50003
· ISO/IEC 20000-6
· İlgili FSSC 22000 program dokümanları
· IAF’ın ilgili normatif dokümanları (MD serisi, ID serisi vb.)
· IAF MD1
· IAF MD2
· IAF MD4
· IAF MD5
· IAF MD7
· IAF MD9
· IAF MD11
· IAF MD12
· IAF MD15
· IAF MD16
· IAF MD17
· IAF MD22
· IAF MD23
· EA-7/04
· EA-1/22
· TÜRKAK P701
· TÜRKAK P705
· TÜRKAK P706
· TÜRKAK P507
· TÜRKAK R10.01
· TÜRKAK R10.02
· TÜRKAK R10.06
· TÜRKAK R10.09
· TÜRKAK R10.10
· TÜRKAK R10.14
· TÜRKAK R40.01
· TÜRKAK R40.02
· TÜRKAK R40.05
· TÜRKAK R40.07
· TÜRKAK R40.12
· TÜRKAK F701-004 - Yönetim Sistemleri Belgelendirme Kuruluşu İçin Başvuru Formu
· TÜRKAK F701-010 - Yönetim Sistemleri Belgelendirme Kuruluşları İçin Başvuruda İstenen Belgeler Formu
· TÜRKAK F701-029 - Yönetim Sistemleri Belgelendirme Kuruluşu Kontrol Formu
· TÜRKAK F701-071 - Akreditasyon Hizmetleri, Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu Yetkili Bildirim Formu
· TÜRKAK F701-039 - Akreditasyon Sözleşmesi
Ürettiği referans malzemeler için özellik değerlerinin ve belirsizliklerinin belirlenmesi ve atanması, özellik değerlerinin yetkilendirilmesi, referans malzeme sertifikası veya belgesinin düzenlenmesi ve yayınlanması da dâhil, referans malzeme üretim projesinin planlanması ve yönetilmesinden tamamen sorumlu olan kamu, üniversite veya özel sektörde hizmet veren kuruluşlar Referans Malzeme Üreticisi olarak isimlendirilmektedir.
Ülkemizde referans malzeme üreticilerinin akreditasyonu gönüllülük esasına dayanmakta olup, akreditasyon faaliyetleri Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafında yürütülmektedir. Üretilen referans malzemelerin teknik olarak geçerli ve uluslararası kabul görmüş kriterlere göre üretilmesinin sağlanması ve üreticinin, referans malzeme üretme konusunda yetkili ve yetkin olduğunun gösterilmesi amacıyla, referans malzeme üreticilerinin akreditasyonunda TS EN ISO 17034 " Referans Malzeme Üreticilerinin Yeterliliği İçin Genel Şartlar” standardı esas alınmaktadır.
TS EN ISO 17034 Standardı, referans malzeme üretilmesi için genel şartları, yaklaşımları, politikaları ve teknik yetkinlik bakımından alınması gereken tedbirleri ortaya koymaktadır. Bu alanda TÜRKAK’tan akredite olmak isteyen/akredite olan referans malzeme üreticileri, bu standardın şartlarını yerine getirecek şekilde kurulan ve işletilen bir kalite yönetim sistemine sahip olmalıdır. Bununla birlikte Referans Malzeme Üreticileri, bu standarda ilave olarak, zorunlu dokümanların, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği (ILAC), Avrupa Akreditasyon Birliği (EA) ve TÜRKAK’ın hazırlamış olduğu ilgili dokümanların ve uygulanabilir olduğu yerlerde referans malzeme üreticisinin çalışma sahasıyla ilgili ek kriterleri içeren yasal mevzuatların da şartlarını yerine getirmelidir.
Ulusal ve uluslararası akreditasyon sisteminde deney laboratuvarları önemli hizmet alanlarından biridir. Ülkemizde laboratuvar akreditasyonu gönüllülük esasına dayanmakla birlikte düzenleyici kurumlar tarafından akreditasyonun zorunlu tutulduğu alanlar da bulunmaktadır. Deney laboratuvarlarının akreditasyon faaliyetleri, Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından yürütülmektedir. Deney sonuçlarının güvenilirliğinin sağlanması, verilerin doğru, kanıtlanabilir ve yeniden üretilebilir hale getirilmesi amacıyla laboratuvarların akreditasyonunda TS EN ISO/IEC 17025 - "Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yetkinliği İçin Genel Gereklilikler” standardı esas alınmaktadır.
TS EN ISO/IEC 17025 standardı kapsamında; kamu, üniversite veya özel sektörde hizmet veren çevre, gıda, kimya, veteriner teşhis ve analiz, iş hijyeni, yapı malzemeleri, tekstil laboratuvarları, elektrik, elektronik ve bilişim, maden, metalik malzeme laboratuvarları gibi çok çeşitli sektörlere ait laboratuvarlar bu standardın kapsamında akredite olabilmektedir.
TS EN ISO/IEC 17025 Standardı genel esasları, genel yaklaşımları, politikaları ve teknik yeterlilik bakımından alınması gerekli tedbirleri ortaya koymaktadır. Akredite olmak isteyen/akredite olan deney laboratuvarları bu standardın şartlarını yerine getirecek şekilde kurulan ve işletilen bir kalite sistemine sahip olmalıdır. Bununla birlikte standarda ilave olarak laboratuvarların çalışma sahasıyla ilgili ek kriterleri içeren yasal mevzuatın, zorunlu dokümanların, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği, ILAC’ın, Avrupa Akreditasyon Birliği, EA’nın ve TÜRKAK’ın hazırlamış olduğu ilgili dokümanların da şartlarını yerine getirmelidir.
İyi Laboratuvar Uygulamaları (İLU) - Good Laboratory Practice (GLP), klinik çalışmalar dışındaki sağlık ve çevre güvenliği çalışmalarının planlanması, yapılması, izlenmesi, kaydedilmesi, arşivlenmesi ve rapor edilmesi şartlarını ve yönetim usullerini içeren bir kalite güvence sistemidir.
İLU ilkeleri kapsamındaki klinik dışı sağlık ve çevre güvenliği çalışmaları, laboratuvar şartlarında, seralarda ve arazide yürütülebilmektedir. TÜRKAK’ın İLU programı tüm test ve kimyasal gruplarını kapsamaktadır. Bu maddelerin test edilmesiyle insan sağlığı ve/veya çevre açısından güvenliğine ilişkin özellikleri hakkında veri elde edilmektedir.
Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK), 4 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 632 sayılı maddesinde ve 27516 sayılı 9 Mart 2010 tarihli resmi gazetede yayımlanan İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri, Test Birimlerinin Uyumlaştırılması, İyi Laboratuvar Uygulamalarının ve Çalışmaların Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik’te belirtildiği üzere ulusal izleme otoritesi olarak yasal sorumluluğa sahip tek kurumdur. TÜRKAK, OECD tarafından oluşturulmuş olan Verilerin Karşılıklı Kabulü Sistemine üyedir.
İyi Laboratuvar Uygulamaları Uygunluk İzleme Programı’na dahil olmak isteyen test birimleri OECD İyi Laboratuvar Uygulamaları ve Uygunluk İzleme Prensipleri’ne, İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri, Test Birimlerinin Uyumlaştırılması, İyi Laboratuvar Uygulamalarının ve Çalışmaların Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik’e ve TÜRKAK Prosedürlerine göre denetlenmekte ve uygun bulunan test birimlerine İLU Uygunluk Beyanı verilmektedir.
